Weten wanneer en hoe u interpunctie moet gebruiken, is een cruciaal onderdeel van schrijven. Het is een vereiste voor schrijvers en een stokpaardje voor editors. Correcte interpunctie is makkelijk toe te passen, maar lastig om onder de knie te krijgen. Daar kan Yuqo u bij helpen. Wij leggen uit hoe het zit met de puntkomma. Daarbij laten we zien hoe u het correct gebruikt en hoe het per taal verschilt.
WAT IS EEN PUNTKOMMA?
De puntkomma heeft een unieke positie. Veel schrijvers gebruiken het teken graag. Er zijn echter ook velen die dit weigeren. Het probleem met de puntkomma; u kunt een complete schrijfcarrière hebben, zonder het teken ooit te gebruiken. In de veronderstelling dat het effectief gebruikt kan worden, gaan we het toch over de puntkomma hebben. Een puntkomma is een leesteken waarmee twee belangrijke elementen van elkaar worden gescheiden. Denk bijvoorbeeld aan onafhankelijke bepalingen. Puntkomma’s worden ook gebruikt in lijsten in plaats van komma’s. Dat geldt met name als elders in de lijst al een komma staat. Een puntkomma wordt altijd gevolgd door een kleine letter (tenzij het om een woord gaat dat u sowieso met een hoofdletter schrijft). Ze komen ook voor binnen aanhalingstekens in citaten. Een voorbeeld van correct gebruik van de puntkomma:
“Als ontbijt nam ik pannenkoeken, wafels en een smoothie; daarna at ik geroosterd brood, tomaten en een ei; ook at ik een muffin en een ijsje”.DE GESCHIEDENIS VAN DE PUNTKOMMA
De eerste die een puntkomma gebruikte, was de Italiaanse drukker Aldus Manutius in 1494. Hij introduceerde het gebruik ervan als hij onderscheid wilde maken tussen woorden met een tegenovergestelde betekenis. De reis van de puntkomma verliep niet altijd zonder slag of stoot. Zo weigerde de beroemde schrijver George Orwell het in zijn werk te gebruiken. Gaan we naar het hedendaagse gebruik, dan hanteren we puntkomma’s vaak om verwante bepalingen aan elkaar te koppelen. De eerste noemenswaardige Engelse schrijver die ze gebruikte in zijn werk, was Ben Jonson. Een andere auteur die de puntkomma vaak hanteerde: de in Amerika geboren E.E. Cummings.
HOE PUNTKOMMA’S IN VERSCHILLENDE TALEN WORDEN TOEGEPAST
De puntkomma beschouwen sommigen dus als overbodige interpunctie. Anderen vinden het juist de ultieme uitvinding. Binnen de verschillende Europese talen wordt het daarbij op diverse manieren gebruikt. Weet u wanneer u het moet gebruiken, dan behoedt dat u voor fouten. Vooral handig als het vertalen van teksten onderdeel is van uw werkzaamheden.
1. ENGELS
In het Engels wordt de puntkomma gebruikt op de manieren die we hierboven al hebben genoemd. Enerzijds dus om twee onafhankelijke bepalingen aan elkaar te koppelen, in plaats van “en” te gebruiken. Anderzijds wordt de puntkomma gebruikt in lijsten waarin de komma al op een andere manier is toegepast.
“Katie ging graag naar de sportzaal; Luuk keek liever naar Desperate Housewives”.
2. SPAANS
In het Spaans is het gebruik niet helemaal anders dan in het Engels. Zo wordt het ingezet om twee gerelateerde, maar onafhankelijke bepalingen aan elkaar te koppelen. Daarbij geldt echter een grotere foutmarge; de puntkomma is subjectiever dan andere leestekens. Als de bepalingen kort zijn, wordt vaak een komma gebruikt in plaats van een puntkomma.
“Ik hou van je, je bent perfect”, in plaats van “Ik hou van je; je bent perfect”.
3. FRANS
Gelukkig is het gebruik van de puntkomma in het Frans vrijwel identiek aan dat in het Engels. Het enige verschil is een spatie zowel voor als na het leesteken.
“De hond bleef maar blaffen ; dat kwam door de buren”.
4. ITALIAANS
De “il punto e virgola” vervult een vergelijkbare rol als de puntkomma van het Engels. Het teken scheidt namelijk twee belangrijke bepalingen van elkaar—vooral als die even belangrijk zijn. Een verschil is echter dat de Italiaanse puntkomma voor een voegwoord kan staan. Denk aan “maar” (of “ma”). Daarbij wordt het gebruikt in plaats van de standaard komma.
“Het regende pijpenstelen; maar Joshua had daar geen last van”.
5. DUITS
Ons laatste voorbeeld is iets minder spannend. Duitsers gebruiken de puntkomma namelijk op precies dezelfde manier als de Engelsen. Daarmee zeggen we niet dat alle interpunctie in beide talen identiek is. Zo zijn er variaties in het gebruik van aanhalingstekens, apostroffen en komma’s.
