MOORDNILAP
Dit nog niet zo lang geleden bedachte woord klinkt waarachtig als een bestaand woord als u het hardop van achter naar voren uitspreekt. Het omschrijft woorden die ontstaan als men andere termen van achter naar voren zegt. Dit, in tegenstelling tot een palindroom, waarbij een woord van achter naar voren gelezen hetzelfde is als van voor naar achter. Een moordnilap spelt een ander woord wanneer het van rechts naar links gespeld wordt. Koorts wordt strook en geweer wordt vervolgens reeweg.
Er worden regelmatig nieuwe woorden aan talen toegevoegd. Shakespeare was tijdens zijn leven verantwoordelijk voor ruim 1700 nieuwe woorden. Hashtag en selfie behoren inmiddels tot het lexicon van de wereld, maar twintig jaar geleden had nog niemand ervan gehoord. Het gebruik is een kenmerk waardoor een woord erkenning krijgt en eventueel wordt opgenomen in woordenboeken.
Moordnilap heeft er net zo veel recht op om formeel in het dagelijkse lexicon opgenomen te worden als om het even welk ander woord. Ironisch genoeg lijkt het onderwerp waar het voor wordt gebruikt te verhinderen dat het vaak genoeg gebruikt wordt om in woordenboeken opgenomen te worden. Het is nog maar de vraag of het zinnetje “Vanmorgen kwam ik een fantastische moordnilap tegen” uitgesproken wordt, behalve door een groep bevriende taalmaniakken. Marketeers hebben echter unieke mogelijkheden voor alliteraties met de grillige moordnilap. En sommige rappers gebruiken ze al instinctmatig.
Moordnilap is nu niet bepaald een woord dat makkelijk over de lippen vloeit. Het drievoudige gelijkluidende foneem in het midden klinkt klungelig en onze tong struikelt erover. De klinkers klinken in deze volgorde ook niet zoals ze zouden moeten. Maar hoewel het een draak van een woord is, wil dat nog niet zeggen dat het geen woord is. Het beschrijft namelijk een rechtmatige taaleigenaardigheid. En alleen daarom al verdient het opgenomen te worden in het lexicon.
Woorden die regelmatig gebruikt worden en algemeen zijn geworden, worden uiteindelijk in woordenboeken opgenomen. Moordnilap krijgt die eer mogelijk nooit toebedeeld. Het wordt namelijk niet vaak genoeg gebruikt om als algemeen woord aangemerkt te worden. Maar is dat echt het geval? Dan is het best verwonderlijk dat wetenschappelijke woorden wel uiteindelijk in een woordenboek belanden.
Om het voor moordnilap op te nemen; het is niet minder algemeen dan onomatopee en dat staat wel in het Groene Boekje vermeld. Of om het even welk ander zelden gebruikt woord dan ook. Bij de woordenboek-rechtszitting is de jury er nog niet helemaal uit. Als een fenomeen werkelijk bestaat, is er een woord nodig om het te beschrijven. Dat is een vereiste voor klare, heldere communicatie. Echter, als we dan toch zelf woorden gaan verzinnen, is het misschien handig dat ze prettig klinken. En dat ze makkelijker uit te spreken zijn.
HET EEN EN ANDER OVER PALINDROMEN
Palindromen zijn taaleigenaardigheden waarbij het woord van achter naar voren gelezen hetzelfde is als van voor naar achter. Radar, meetsysteem en parterretrap zijn gangbare voorbeelden van een palindroom. Maar palindromen hoeven niet uitsluitend woorden te zijn. Soms zijn het ook volledige zinnen, getallen of zelfs een reeks karakters.
Palindroomzinnen zijn doorgaans niet erg nuttig, maar daarom niet minder eigenaardig. “De mooie zeeman nam Anna mee, zei oom Ed” kan echter van pas komen als uw oom Ed heet en zijn dochter Anna. En ook: “En er is ananas Irene”, als de groenteboer weer ananassen in het schap heeft liggen. Voorbeelden waarbij geestige vegetariërs aan tafel roepen: “De sla nemen als Ed!” Waarop de rest van het tafelgezelschap roept: “Een ton snot, nee!” En: “Nelli plaatst op ’n parterretrap ’n pot staalpillen”, zijn echter wel heel vreemd!
Jaartallen in de vorm van palindromen komen eens in de 110 jaar voor. 2002 is de meest recente en de volgende betreft pas 2112. Tussen deze jaartallen in kunnen datums ook palindromen zijn. Met de dag-maand-jaar aanduiding kunt u 6-10-2016 in beide richtingen lezen. Net als 02-02-2020. Maar datums als palindroom zijn zeldzaam. Ze zouden ook makkelijk bijgelovigheid kunnen opwekken.
Ook afbeeldingen of ambigrammen kunnen een palindroom zijn. Deze vermakelijke eigenaardigheden zijn afbeeldingen die zowel gewoon als ondersteboven identiek zijn. De spelling van het woord is echter doorgaans geen palindroom. Het lettertype is artistiek zo gemanipuleerd dat we de ene letter als een andere lezen. De schrijver en kunstschilder Clive Barker maakt van dit effect gebruik op de omslag van de boekenreeks Abarat.
